Προβελέγγιος, Αριστομένης

(Σίφνος 1850 – 1936). Έλληνας ποιητής και δραματικός συγγραφέας. Ως φοιτητής της φιλοσοφικής σχολής στην Αθήνα άρχισε να γράφει, σε αυστηρή καθαρεύουσα, μακρόστιχα ποιήματα, εμπνευσμένα κυρίως από την αρχαία μυθολογία (Θησεύς, το Μήλον της Έριδος). Γυρίζοντας από τη Γερμανία, όπου συμπλήρωσε τις σπουδές του, πήγε στη Σίφνο, αργότερα όμως πήρε ενεργό μέρος στην πνευματική ζωή της Αθήνας. Τιμήθηκε με το Εθνικόν Αριστείον Γραμμάτων και έγινε από τους πρώτους ακαδημαϊκούς (1926). Έγραψε και δράματα και τραγωδίες (με θέματα που πήρε, κυρίως, από την αρχαία παράδοση), τα οποία όμως, όπως και οι στίχοι του, λησμονήθηκαν. Γνωστή είναι η μετάφραση του Φάουστ του Γκέτε και του Λαοκόοντα του Λέσινγκ. Ενδιαφέρουσα είναι η γλωσσική εξέλιξη του Π. Αρχίζοντας ως καθαρολόγος ποιητής, αποδέχτηκε σιγά σιγά (από την εποχή της παλαμικής γενιάς του 1880) το μήνυμα του δημοτικισμού· η εξέλιξή του φαίνεται στη συγκεντρωτική ποιητική συλλογή του Ποιήματα παλαιά και νέα (1896). Ο Παλαμάς χαιρέτησε τη μεταστροφή του Π., ανάλογη με εκείνη του Καρκαβίτσα. Αξιομνημόνευτα είναι τα λόγια (στην καθαρεύουσα), με τα οποία ο Π. προέβλεψε την επικράτηση της δημοτικής· «Η καθαρεύουσα, ην ως άνθος θερμοκηπίου εκαλλιέργησαν εν τοις σπουδαστηρίοις αυτών οι λόγιοι, εξέλιπε βαθμηδόν και η λύρα στέφεται με το ακμαίον και ευώδες άνθος της δημώδους. Η δε ανακαίνισις της νεοελληνικής ποιήσεως, υπέρ ης πολλοί και καλοί ποιηταί εμόχθησαν, ταφέντες υπό τα ψυχρά σάβανα της καθαρευούσης, βεβαίως θέλει επιτευχθή εν μέλλοντι χρόνω διά της δημώδους...». Ο Αριστομένης Προβελέγγιος (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).